พวกเขา คือ “นักการเมือง” หรือ “นักเลือกตั้ง”

พวกเขา คือ “นักการเมือง” หรือ “นักเลือกตั้ง”

มุมมองคนรุ่นใหม่ต่อเรื่องราวทางการเมืองกับเลือกตั้งทั่วไป 2566 เชิงวิพากษ์

จิรัฏฐ์ จึงตระกูล
8 ธันวาคม 2566

ปรากฏการณ์ “การย้ายพรรคการเมือง (Political Switching)” ของ ส.ส. จากข้อค้นพบของ กฤษฎา พรรณราย และนิติ มณีกาญจน์ (2565) เรื่อง พฤติกรรมการเลือกตั้ง พ.ศ. 2562 ของประชาชนในจังหวัดสุราษฎร์ธานี ด้านการเปลี่ยนพรรค เปลี่ยนขั้ว ปัจจัยที่ใช้ในการตัดสินใจเลือก กล่าวในประเด็นนี้สอดคล้องกับปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นในการเลือกตั้งทั่วไปปี พ.ศ. 2566 ว่า การย้ายพรรคการเมืองของผู้สมัครที่เคยสังกัดพรรคการเมืองอื่นมาก่อนเป็นเรื่องปกติและอาจเป็นผลดีที่ทำให้ประชาชนมีทางเลือกมากขึ้น เช่นกันกับส่งลูก หลาน คู่สมรส หรือญาติพี่น้องลงรัยสมัครเลือกตั้ง หรือบ้างก็ว่าเป็นข้อดี เพราะว่า เป็นการนำประสบการณ์จากรุ่นหนึ่งส่งต่อไปอีกรุ่นหนึ่ง ถือเป็นการสร้างฐานเสียงให้มั่นคงยิ่งขึ้น

ก่อนการเลือกตั้งจริงวันที่ 14 พฤษภาคม พ.ศ. 2566 มีสถิติจำนวน ส.ส. ที่ย้ายพรรคย้ายฝั่งทางการเมืองจำนวน 147 คน และบาง ส.ส. บางคนไม่ย้ายพรรคการเมืองแต่ส่งตัวแทนในครอบครัวลงสมัครรับเลือกตั้งในนามพรรคการเมืองอื่น (iLaw, 2566) หลังจากประกาศผลการเลือกตั้งทั่วไปปี พ.ศ. 2566 พบว่า ส.ส. ที่ย้ายสังกัดพรรคการเมืองใหม่ที่ได้รับชัยชนะ จำนวน 27 คน คิดเป็น 18.37% ของจำนวน ส.ส. ที่ย้ายพรรคแล้วลงสมัครรับเลือกตั้งทั่วไปทั้งหมด

เรื่องราวก่อนยุบสภาและแนวโน้มการลาออกของ ส.ส. จากสังกัดพักการเมืองเดิมสู่พรรคการเมืองใหม่

เหตุการณ์ก่อนยุบสภาเมื่อวันที่ 20 มีนาคม พ.ศ. 2566 กรณีการลาออกย้ายพรรคการเมืองเก่าสู่พรรคการเมืองก่อนการเลือกตั้งวันที่ 14 พฤษภาคม พ.ศ. 2566 อันเป็นผลพวงมาจากกติกาภายใต้รัฐธรรมนูญปี พ.ศ. 2560 (iLaw, 2566) ทำให้ ส.ส. จำนวนไม่น้อยแห่กันลาออกจากพรรคการเมืองเก่าสู่พรรคการเมืองใหม่อย่างอลม่าน บ้างก็ให้เหตุผลว่า หัวหน้าพรรคไม่แยแสต่อตัวนักการเมืองในสังกัดของตัวเอง บ้างก็ว่าลาออกเพราะอยากติดตามนายเก่า บ้างก็ว่าลาออกเพราะเบื่อในพรรคการเมืองเดิม ทว่า ยังมีอีกเหตุผลหนึ่งที่มวลมหาประชาชนมิทราบ ซึ่งเป็นมุมมองของผู้เขียนเอง คือ “การลาออก” เนื่องจากรู้ถึงชะตากรรมของตนเองทั้งความนิยมต่อตัวนักการเมืองเองหรือความนิยมต่อพรรคการเมืองเดิมที่ตนสังกัดอยู่ลดน้อยลงเต็มที รวมถึงกระแสนิยมทางการเมืองของประชาชนที่เริ่มตื่นรู้ทางการเมือง (Political Awakening) เริ่มยกชูค่านิยมประชาธิปไตยและเจ็บใจจากการเลือกตั้งทั่วไปที่ผ่านมาในปี พ.ศ. 2562 ภายใต้ข้อคำถามของผู้เขียนที่คิดขึ้นมาให้สอดคล้องกับบริบท ส.ส. ที่ต้องการย้ายออกจากพรรคเก่าว่า “อ้าว!!! แล้วจะทำอย่างไรดีให้ตนเองชนะในสนามการเลือกตั้งทั่วไปปี พ.ศ. 2566 เพื่อหวนคืนสู่ตำแหน่งทางการเมืองอีกครั้ง” เพราะถ้าอยู่สังกัดพรรคการเมืองเดิมมีโอกาสน้อยมากที่จะได้รับเลือกจากประชาชนอีกหนึ่งสมัย หรือ ไม่มีโอกาสในการกลับมาอีกครั้งเลย ดังนั้น การย้ายออกจากพรรคการเมืองเก่าที่มีกระแสนิยมไม่ค่อยสู้ดีผนวกกับความนิยมต่อตัวนักการเมืองก็ไม่ดี ดังนั้น การก้าวขาสู่พรรคการเมืองใหม่ด้วยความเต็มใจทั้งแบบสลับขั้วทางการเมืองและขั้วการเมืองเดียวกัน จึงเป็นหนึ่งหนทางที่จะนำพาตนเองหวนกลับมาชนะการเลือกตั้งอีกครั้ง…จนเกิดข้อสงสัยของผู้เขียนว่า เขา คือ “นักการเมือง” หรือ “นักเลือกตั้ง” กันแน่ ? โดยผู้เขียนจะอธิบายในหัวข้อถัดจากนี้…

เมื่อเรือเก่าพุพังการก้าวขาขึ้นเรือใหม่คือทางออกของฉันเพื่อชัยชนะการเลือกตั้ง

มีประโยคหนึ่งของมือกีตาร์แห่งวงดนตรีที่มีชื่อเสียงวงหนึ่งและทายาทเจ้าของธุรกิจชื่อดังกล่าวว่า “ทุกครั้งที่ลงสนามผมจะคิดเสมอว่าผมต้องชนะเท่านั้น” (คมชัดลึก ออนไลน์, 2555) ประโยคนี้ไม่ได้สอดคล้องเพียงกับผู้ประกอบอาชีพนักธุรกิจหรือนักกีฬาเท่านั้น แต่ทว่า ยังสอดคล้องกับกลุ่มอาชีพนักการเมืองด้วย เนื่องจากกลุ่มผู้ประกอบอาชีพนักการเมืองหรือเคยดำรงตำแหน่งผู้บริหารทางการเมืองมาก่อน เช่น เคยเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงหนึ่ง เคยเป็นรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงหนึ่ง หรือ เคยเป็นรองนายกรัฐมนตรีมาก่อนอย่างต่อเนื่องตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบัน มักจะยึดติดกับชัยชนะบนสนามการเลือกตั้งทั่วไปเพื่อเป้าหมายอะไรบางอยู่เสมอ ดังนั้น การจะทำอะไรบางอย่างเพื่อชัยชนะอยู่ทุก ๆ ครั้ง จำเป็นต้องมีการวางกลยุทธ์และคิดสภาพการณ์ล่วงหน้าอย่างสม่ำเสมอ (มานิต รัตนสุวรรณ, 2551)

ผู้เขียนได้เกริ่นเหตุการณ์การลาออกและย้ายพรรคการเมือง รวมถึงการสันนิษฐานเหตุผลการย้ายพรรคการเมืองข้างต้น บ่งบอกถึงความนิยมทางการเมืองของประชาชนที่มีผลต่อแนวโน้มการเลือกตั้งทั่วไป ในวันที่ 14 พฤษภาคม 2566 และความนิยมเชิงลบของประชาชนต่อพรรคการเมืองและนักการเมืองในสังกัด หากนักการเมืองที่หยั่งรู้ถึงสถานการณ์ล่วงหน้าว่า ถ้ายังโดยสารเรือลำนี้ไปไม่ถึงปลายทางตามที่มาดหมายแน่นอน การก้าวขาขึ้นเรือลำใหม่ที่เร็วกว่า ใช่กว่า และไปถึงเป้าหมายตามความต้องการได้แน่นอน จึงอาจเป็นตัวเลือกที่ใช่สำหรับนักการเมืองที่ต้องการชัยชนะมากกว่าอุดมการณ์ทางการเมือง…

จากประเด็นเหตุการณ์ที่เล่ามานี้ ผู้เขียนเคยสนทนากลุ่มกับอาจารย์ นักวิชาการ นักวิจัยที่เชี่ยวชาญและชอบเรื่องการเมืองกับอดีตกรรมการศูนย์กลางนักศึกษาแห่งประเทศไทย และอดีตแกนนำนักศึกษามหาวิทยาลัยขอนแก่น ในวันที่ 18 กันยายน พ.ศ. 2566 ประกอบกับการทราบถึงผลคะแนนเลือกตั้งมาระยะเวลาหนึ่งและหน้าตาของรัฐบาล จึงมีความเห็นไปในทางเดียวกันต่อกลุ่มนักการเมืองที่ย้ายพรรคการเมืองแบบสลับขั้วทางการเมืองว่า กลุ่มนักการเมืองเหล่านี้มีความต้องการที่จะได้รับชัยชนะและใฝ่หาในตำแหน่งทางการเมืองมากกว่าการยึดอุดมการณ์ทางการเมือง ซึ่งจะเห็นได้จากการเมืองในอดีตที่ผ่านมาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2540 เป็นต้นมา กลุ่มคนที่ลาออกจากสังกัดพรรคการเมืองเดิมและย้ายเข้าสู่พรรคการเมืองใหม่จะเป็นคนเดียวกันที่ดำรงตำแหน่งทางการเมือง ถึงแม้สังกัดกระทรวงจะเปลี่ยนไปบ้างก็ตาม หรือบางสมัยอาจเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรเฉย ๆ แต่ก็ยังคงมีสถานะทางการเมืองอยู่อย่างต่อเนื่อง

ผู้เขียนจึงสะท้อนถึงข้อสงสัยที่ว่าเขาคือนักการเมืองหรือนักเลือกตั้งกันแน่ ในมุมมองและทัศนวิสัยของผู้เขียนเชิงวิพากษ์ เองนั้น คือ กลุ่มนักการเมืองที่ย้ายพรรคการเมืองไปสู่อีกพรรคการเมืองหนึ่งเพื่อหวังชัยชนะการเลือกตั้งทั่วไปปี พ.ศ. 2566 ประกอบอาชีพนักเลือกตั้ง แต่ในประเทศไทยไม่มีอาชีพดังกล่าวบัญญัติอำนาจหน้าที่เอาไว้ คงมีแต่อาชีพนักการเมืองที่สามารถโฟกัสถึงอำนาจหน้าที่ได้อย่างไรก็ตาม ภายใต้เหตุการณ์ที่ผู้เขียนได้กล่าวถึงและสะท้อนมุมมองออกมา อาจจะทำให้ผู้เข้ามาอ่านเกิดความสงสัยลึก ๆ ว่า “แล้วทำไมพรรคการเมืองที่ได้รับกระแสนิยมจากประชาชนอย่างล้นหลามก่อนการเลือกตั้งปี พ.ศ. 2566 จึงกล้ารับกลุ่ม ส.ส. เหล่านี้เข้ามาร่วมพรรคด้วย” โปรดติดตามในบทความถัดไปชื่อ “นักเลือกตั้งมืออาชีพกับการคืนถิ่นบ้านเก่า วิเคราะห์ผ่านกลยุทธ์การเมืองตลาด”

แหล่งข้อมูลสืบค้น

iLaw. (27 มีนาคม 2566). เลือกตั้ง 66 : สำรวจสนามเลือกตั้ง ส.ส.เก่าย้ายพรรคไปไหนบ้าง? สืบค้นเมื่อ 6 ธันวาคม 2566 จาก https://www.ilaw.or.th/node/6442

iLaw. (17 กุมภาพันธ์ 2566). เลือกตั้ง66: ส.ส.พาเหรดย้ายพรรคอลหม่าน ผลพวงรัฐธรรมนูญ 2560. สืบค้นเมื่อ 26 พฤศจิกายน 2566 จาก https://ilaw.or.th/node/6388

กฤษฎา พรรณราย นิติ มณีกาญจน์. (2565). พฤติกรรมการเลือกตั้ง พ.ศ. 2562 ของประชาชนในจังหวัดสุราษฎร์ธานี. วารสารการเมืองการปกครอง, 12(2), 35-51.

คมชัดลึก ออนไลน์. (01 กันยายน 2555). เป้าหมาย‘นาฑี’อยู่ที่ชัยชนะ. เรียกใช้เมื่อ 26 พฤศจิกายน 2566 จาก https://www.komchadluek.net/kom-lifestyle/138973

มานิต รัตนสุวรรณ. (2551). นักเลือกตั้งมืออาชีพ Political Marketing Strategist. กรุงเทพฯ: Social Marketinf Acdemy of Thailand.